Wykonywanie pracy przez studentów i absolwentów polskich uczelni

Szczegółowe objaśnienie

Niektórzy obywatele państw trzecich i bezpaństwowcy, którzy studiują w Polsce mogą wykonywać pracę bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę.

Nie potrzebują takiego zezwolenia ci, którzy kształcą się w Polsce na stacjonarnych studiach wyższych lub w szkole doktorskiej, jeśli przebywają w Polsce:

• na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy w celu kształcenia się na studiach (także w przypadku, jeśli są obywatelami Republiki Białorusi, a zezwolenie to zostało im udzielone w związku z kursem przygotowawczym) – tj. na podstawie karty pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy” wydaną po udzieleniu im zezwolenia;

• legalnie w czasie oczekiwania na rozpatrzenie wniosku w sprawie udzielenia kolejnego zezwolenia na pobyt czasowy w celu kształcenia się na studiach, na tzw. stemplu (sprawdź ograniczenia);

• legalnie w czasie oczekiwania na rozpatrzenie wniosku w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy w innym niż ww. cel, zezwolenia na pobyt stały lub zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE, tj. na tzw. stemplu – wyłącznie w przypadku, jeśli przed złożeniem wniosku byli uprawnieni do wykonywania w Polsce pracy (sprawdź ograniczenia);

• w związku z korzystaniem z mobilności studenta;

• na podstawie wizy wydanej przez konsula RP z adnotacją „student”;

• na podstawie innej wizy wydanej przez konsula RP, za wyjątkiem wizy wydanej w celu turystycznym lub korzystania z ochrony czasowej;

• na podstawie wizy lub dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo obszaru Schengen;

• w ruchu bezwizowym;

• na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy, z wyjątkiem zezwolenia udzielonego ze względu na okoliczności wymagające krótkotrwałego pobytu.

Zezwolenia na pracę nie potrzebują także studenci z państw trzecich, przebywający w Polsce legalnie, na podstawie tytułu pobytowego uprawniającego do wykonywania pracy, którzy:

• wykonują pracę w ramach staży zawodowych, do których odbywania kierują organizacje będące członkami międzynarodowych zrzeszeń studentów;

• wykonują pracę w ramach współpracy publicznych służb zatrudnienia i ich zagranicznych partnerów, jeżeli potrzeba powierzenia cudzoziemcowi wykonywania pracy jest potwierdzona przez właściwy organ zatrudnienia;

• są studentami szkół wyższych lub uczniami szkół zawodowych w państwach członkowskich Unii Europejskiej lub państwach Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależących do Unii Europejskiej lub Konfederacji Szwajcarskiej, którzy wykonują pracę w ramach praktyk zawodowych przewidzianych regulaminem studiów lub programem nauczania, pod warunkiem uzyskania skierowania na taką praktykę ze szkoły wyższej lub zawodowej.

Poza wymienionymi wyżej przypadkami, zezwolenie na pracę nie jest wymagane, niezależnie od:

• formy studiów (stacjonarne/ niestacjonarne),

• miejsca ich odbywania (tj. niezależnie od tego, czy uczelnia została zatwierdzona do celów przyjmowania cudzoziemców lub czy wydana została decyzja o zakazie przyjmowania cudzoziemców, czy jest publiczna czy prywatna) oraz

• poziomu i rodzaju studiów

- w każdym przypadku, jeśli cudzoziemiec posiada pełen dostęp do rynku pracy, niezależnie od faktu pobierania w Polsce kształcenia, co ma miejsce wówczas m.in., gdy:

• jest beneficjentem ochrony międzynarodowej lub krajowych form ochrony przed wydaleniem (posiada status uchodźcy nadany w Polsce, udzielono mu ochrony uzupełniającej w Polsce; posiada zgodę na pobyt ze względów humanitarnych lub na pobyt tolerowany w Polsce; korzysta z ochrony czasowej w Polsce) lub posiada ważne zaświadczenie wydane przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców w związku z toczącym się postępowaniem o udzielenie ochrony międzynarodowej;

• posiada zezwolenie na pobyt udzielane bezterminowo (zezwolenie na pobyt stały lub zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE);

• posiada zezwolenie na pobyt czasowy dla członka rodziny obywatela RP;

• posiada zezwolenie na pobyt czasowy w celu połączenia z rodziną;

• posiada zezwolenie na pobyt czasowy dla ofiary handlu ludźmi;

• posiada ważną Kartę Polaka oraz dokument legalizujący pobyt w Polsce.

Aby zatrzymać absolwentów polskich uczelni na lokalnym rynku pracy, prawo przewiduje szereg ułatwień w zapewnieniu im dostępu do pracy.

Za absolwenta studiów wyższych uznaje się osobę, która uzyskała dyplom stwierdzający ukończenie studiów pierwszego stopnia, drugiego stopnia, jednolitych studiów magisterskich lub szkoły doktorskiej (/studiów doktoranckich) uzyskując odpowiednio tytuł zawodowy licencjata, inżyniera, magistra, magistra inżyniera lub doktora, ew. tytuły im równorzędne.

Taka osoba, o ile jest obywatelem państwa trzeciego (tj. nie posiada obywatelstwa jednego z państw UE, Norwegii, Islandii, Lichtensteinu lub Szwajcarii) lub bezpaństwowcem może się ubiegać o zezwolenie na pobyt czasowy ze względu na inne okoliczności dedykowane absolwentom polskich uczelni. Zezwolenie to udzielane jest w celu poszukiwania pracy lub zamierzającym rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej. W przypadku tego zezwolenia nie jest istotne, w jakim trybie – stacjonarnym czy niestacjonarnym – studia te były realizowane.

Po znalezieniu w Polsce zatrudnienia, absolwent studiów wyższych w Polsce na polskich uczelniach, w instytutach naukowych Polskiej Akademii Nauk lub instytutach badawczych działających na podstawie przepisów o instytutach badawczych, może wykonywać pracę bez zezwolenia, o ile tylko studia te realizowane były w trybie stacjonarnym, a on posiada prawo pobytu w Polsce na podstawie, która pozwala mu na wykonywanie pracy (np. zezwolenie pobytowe, za wyjątkiem udzielonego ze względu na okoliczności wymagające krótkotrwałego pobytu).

Zwolnienie z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę nie obejmuje jednak cudzoziemców będących absolwentami studiów niestacjonarnych (tj. zaocznych, wieczorowych, eksternistycznych itp.).

Absolwenci takich studiów ubiegając się o zezwolenia na pobyt czasowy i pracę są natomiast zwolnieni z obowiązku przedstawiania informacji starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych przez pracodawcę na lokalnym rynku pracy (tzw. test rynku pracy nie jest przeprowadzany) w okresie 3 lat poprzedzających złożenie wniosku o udzielenie tego zezwolenia. Zwolnienie to dotyczy zarówno osób, które ukończyły uczelnię z siedzibą w Polsce, jak i tych, które ukończyły uczelnie na terytorium innego państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE, NO, IS,LI) lub Szwajcarii. Ze zwolnienia tego może skorzystać cudzoziemiec, który studiował poza Polską, w ww. państwach, zarówno stacjonarnie, jak i niestacjonarnie.